Η κουλτούρα της απόρριψης.

Ανάμεσα στις αλλαγές που συνοδεύουν την ζωή μας, είναι αυτές, της γρήγορης αλλαγής των εξωτερικών δεδομένων και σταθερών, με τέτοιο ρυθμό, που είναι πολύ δύσκολο, έως αδύνατο πολλές φορές να προσαρμόσει  τον ψυχικό μας κόσμο στην νέα πραγματικότητα και να ισορροπήσουμε τα βήματά μας στην κινούμενη άμμο. Για πρώτη φορά στην ιστορία του ανθρώπου, ονειρευόμαστε με ανοιχτά μάτια και βλέπουμε τις φαντασιώσεις μας, να γίνονται πραγματικότητα, τουλάχιστον όσον αφορά τον τεχνολογικό πολιτισμό. Οι αλλαγές είναι τόσο ραγδαίες, που θα λέγαμε ότι είναι πολύ σύσκολο, έως αδύνατο να αφομοιωθούν και να γίνουν σώμα και πνεύμα της ανθρώπινής μας ουσίας!

Αυτό δεν είναι ούτε καλό, ούτε κακό. Έτσι είναι από την φύση του ο άνθρωπος με την αντοχή του, τα ψυχικά του αποθέματα, το δοσμένο όριο της πολιτισμικής αφομοίωσης των νέων πραγμάτων, την βιολογικά προγραμματισμένη ικανότητα προσαρμογής του. Είναι σίγουρο ότι αυτή η ικανότητα του ανθρώπου έχει πολύ μεγάλη χωρητικότητα, αλλά το μέγεθός της είναι πεπερασμένο.

Για δύο περίπου εκατομμύρια χρόνια που άρχισε ν’ αναπτύσεται το γένος Homo και διακόσιες χιλιάδες χρόνια από την εμφάνιση του ανθρώπου του σοφού (Homo sapiens) οι αλλαγές στο πολιτιστικό περιβάλλον γινόντουσαν με εκείνη την ταχύτητα που επέτρεπαν την αφομοίωσή τους, τόσο από τις κοινωνίες, όσο και από τα ίδια τα άτομα. Τα τελευταία όμως χρόνια, η εισβολή των ηλεκτρονικών υπολογιστών στην ζωή μας, η γενετική μηχανή με την δημιουργία νέων μορφών ζωής και τον επαναπρογραμματισμό του DNA, η ταχύτητα και η ευκολία των μετακινήσεων, έφεραν τον άνθρωπο στο τέλος του 20^ου αιώνα να κοιτά με δέος, να αγωνιά και να πασχίζει να ακολουθήσει το νέο ρου των πραγμάτων, και αφήνεται να παρασύρεται από την «εξέλιξη»!

Η ροή των νέων δεδομένων έχει ένα κατακλυσμιαίο χαρακτήρα, ώστε διερωτάται κανείς αν αυτό συνιστά πληροφόρηση και γνώση, ή υπερκορεσμό του εγκεφάλου και ακύρωση της πιο σημαντικής λειτουργίας, της κριτικής σκέψης.

Απέναντι σε όλα αυτά, το μόνο που μπορούμε να αντιτάξουμε στην χιονοστιβάδα της τεχνοεπιστήμης, είναι τα «φίλτρα», ή ακριβέστερα «την κουλτούρα της απόρριψης».

Πιστεύω, ότι περισσότερο από ποτέ έχουμε ανάγκη να αναπτύξουμε τα φίλτρα της κριτικής, της επιλογής και τα φίλτρα της απόρριψης. Τα σωτήρια φίλτρα στην καθημερινή σκουπιδοπληροφορία!

Και μαζί μ’ αυτά να εισάγουμε στην νέα μας κουλτούρα  τις έννοιες «υπό όρους αποδοχή» και «μετρημένη απόρριψη». Αυτά είναι τα τελευταία μας σύνορα πριν την φυγή στην έρημο, τα τελευταία μας καλοκαίρια, οι τελευταίες αυλές, οι ύστατες λέξεις στα λεσπωμένα λεξικά μας.

                                                                         Κώστας Δανάς ιατρός